اینکه ما سحرخیز هستیم یا اینکه ترجیح می‌دهیم لنگ ظهر از خواب بیدار شویم، اینکه برنامه غذایی مشخصی داریم، یا هرچه را دوست داریم بخوریم، اینکه در رابطه با دیگران هر طور که راحتیم رفتار کنیم یا هر طور که صحیح باشد، اینکه برنامه روزانه داشته باشیم یا بی‌برنامه زندگی کنیم، اینکه در زندگی اهداف مشخص بلند‌مدت و کوتاه‌مدت داریم یا بدون هدف و هرطور که بیشتر خوش گذشت روزگار را بگذرانیم و هزاران مثال شبیه این‌ها، به‌طور مستقیم به روش و نوعی از زندگی برمی‌گردد که ما برای خود انتخاب کرده‌ایم.
شاید در نگاه سطحی اولیه خوشی‌های آشکاری را که سریع به آن‌ها می‌رسیم انتخاب کنیم، ولی تجربه ثابت کرده است، این خوشی‌ها نه تنها دائمی نیستند، بلکه توانایی خشنودی عمیق ما را نیز ندارند. حدیثی از پدر مهربان ما، حضرت علی(ع)، هست که ایشان بین دو کار، کار سخت‌تر را انتخاب می‌کردند، زیرا بدون شک کار سخت‌تر رضایت درونی بیشتری را در ما ایجاد میکند.
ما در طول روز در زمینه‌های شخصی، اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و علمی انتخاب‌هایی داریم که روش زندگی‌مان را تشکیل می‌دهند و چون این انتخاب‌ها سرنوشت ما را تعیین خواهند کرد، پس اهمیت سبک زندگی دو چندان خواهد شد.
سبک زندگی اصطلاحی است که با توجه به اهمیت آن، امروزه در جامعه بسیار رایج شده است. شما به هر موضوعی وارد شوید، به ناچار وارد موضوع سبک زندگی خواهید شد. این روزها همه از سبک زندگی صحبت می‌کنند. این اصطلاح در انگلیسی «lifestyle» نامیده می‌شود. سبک زندگی در واقع یعنی شیوه زندگی یک فرد یا یک گروه یا یک جامعه.
سبک زندگی واژه ناشناخته‌ای نیست. راستش را بخواهید، همه ما بارها درباره سبک زندگی‌مان فکر کرده‌ایم. بعضی از ما به نتیجه رسیده‌ایم و راهمان مشخص شده است، ولی بعضی‌های دیگرمان هنوز بلاتکلیفیم. حالا چرا یک عده بهتر به نتیجه رسیده‌اند، چون تکلیفشان را با خودشان و خدای خودشان و اطرافیانشان و همه جهان مشخص کرده‌اند.
وقتی در زندگی این دسته عمیق‌تر می‌شویم، متوجه می‌شویم آن‌ها تمام زندگی‌شان را حول یک محور تنظیم کرده‌اند و همان شده است مبنای تمام تصمیم‌گیری‌های کوچک و بزرگشان در زندگی. به این ترتیب تکلیف خودشان را با همه چیز معلوم کرده‌اند. حالا هرچه این محور اصولی‌تر و با دقت بیشتری انتخاب شده باشد، سبک زندگی آن‌ها نیز نسبت به بقیه بهتر است.
پس ما هم اگر می‌خواهیم راهمان مشخص باشد، در گام اول باید یک محور درست و حسابی برای خودمان جور کنیم تا تمام زندگی‌مان را براساس آن تنظیم کنیم. حالا چطور این مبنا را پیدا کنیم؟
مثلاً یک نفر مبنای خودش را کسب پول قرار داده و همه تصمیماتی که می‌گیرد بر اساس رسیدن به پول است. یکی دیگر اساس تمام زندگی‌اش را قدرت‌داشتن قرار داده و همه انتخاب‌هایش در این مسیر است. یکی دیگر لذت‌طلبی را محور زندگی‌اش قرار داده و آن یکی راحت‌طلبی را.
اما عده‌ای هم هستند که محور همه کارهایشان را خدا قرار دادند و تمام زندگی‌شان حول محور خدا می‌چرخد. هر تصمیمی می‌گیرند، هر چیزی که انتخاب می‌کنند و حتی ریزترین و درشت‌ترین مسائل را بر محور رضایت خدا تنظیم می‌کنند.
نمی‌دانم تا به حال به عمل حاجیان دور خانه خدا دقت کرده‌اید؟ این عمل نمادین شاید در واقع نمایانگر این باشد که حواستان را جمع کنید و خدا را محور همه کارهایتان قرار دهید.
اگر بخواهیم، ما هم می‌توانیم مثل همان عده اندک روابط چهارگانه‌مان را با خودمان، خداوند، مردم و بقیه مخلوقات به‌راحتی و بر این اساس تنظیم کنیم. با این نگاه، همه‌چیز رنگ امانت به خود می‌گیرد، چون دیگر ما مالک واقعی چیزی نیستیم تا هرطور دلمان خواست با آن رفتار کنیم، و هر نعمتی داریم، تنها امانتی است که خداوند به ما سپرده است. مثلاً فرق میکند که شما مالک خودکارتان باشید یا آن را به امانت گرفته باشید. وقتی احساس مالکیت داریم، خیلی مراقب رفتارمان نیستیم، ولی وقتی حس امانت‌داری داریم، به همه چیز دقت می‌کنیم، چون در برابر آن‌ها مسئول هستیم. در قرآن کریم آمده است: «وقفوهم إنّهم مسئولون» (الصافات، 24): آن‌ها را نگه دارید که باید مورد سؤال واقع شوند.
روشن است که این نعمت‌ها نامحدودند و از همین جسمی که خداوند به ما عطا کرده، تا عمری که به ما داده و نعمت سلامتی و هر چیز دیگری، در زمره این امانت‌ها قرار می‌گیرند که قرار است طبق سبک زندگی انتخابی‌مان، از آن‌ها استفاده کنیم و یک روز هم درباره آن‌ها پاسخگو باشیم.
می‌خواهید یک نشانی بدهم که با آن بتوانید روشی را که تا الان با آن زندگی را گذرانده‌اید محک بزنید؟ در سبک زندگی اسلامی ناراحتی و ترس وجود ندارد. پس اگر این موارد را در زندگی‌مان می‌بینیم، یعنی سبک زندگی ما آن چیزی که باید نیست. خداوند در قرآن 14 بار1 به کسانی که این سبک را برای زندگی‌شان انتخاب کرده‌اند وعده داده است: «هرکس به خداوند و آخرت ایمان بیاورد و عمل نیکو انجام دهد، پس هیچ ترسی ندارد و اندوهگین نمی‌شود.»2
مگر می‌شود از چیزی ناراحت نشویم یا نگران چیزی نباشیم؟ آری می‌شود. وقتی ایمان قوی آن‌قدر روح تو را تقویت میکند که اتفاقات گذشته باعث ناراحتی‌ات نخواهند شد و اتفاقات آینده نیز باعث نگرانی‌ات نمی‌شوند. چون انسان مؤمن خدا را همه‌کاره عالم می‌داند و مطمئن است خدا برای او بد نمی‌خواهد، پس آرام می‌گیرد و با آرامش وظایفش را انجام می‌دهد. حالا این نگاه را مقایسه کنید با سبک زندگی غیراسلامی که در آن انسان به جایی می‌رسد که تنها تلاش میکند با غفلت و پناه بردن به قرص‌های آرام‌بخش و اعتیاد و خوشی‌های لحظه‌ای، اندکی غم روزگار را به فراموشی بسپارد.
پی‌نوشت:
1. سوره مبارکه بقره، آیات: 38، 62، 112، 262، 274، 277، سوره آل‌عمران، آیه: 69، سوره انعام، آیه: 48، سوره اعراف، آیات: 35 و 49، سوره یونس، آیه: 62، سوره زخرف، آیه: 68 و سوره احقاف، آیه: 13
2. سوره مائده، آیه: 69